“TOKAT 23 NİSAN 1940 “ADLI DERGİ
Ankara Milli Kütüphanede bulunan dergi Çocuk Esirgeme Kurumu Neşriyatından Sayı :1 Tokat 23 Nisan 1940 tarihini taşıyor. Kapakta bir kız ve bir erkek çocuğunun bayram kıyafetli fotoğrafları bulunuyor.20 sahifelik derginin basım yeri belirtilmemiş. Birinci sahifede Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk ve Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'ün resimleriyle birlikte 23 Nisan dolayısıyla halkın onlara olan minnet duygularını ifade eden kısa mesajlar yer alıyor.
Derginin 2.sahifesinde 23 Nisan'ın önemi ile ilgili bir yazı ve Tokat Eski İcra Müdürü A. Güreli'nin “23 Nisan” başlıklı bir şiiri bulunuyor.3.ve 4. Sahifede “Tokat'ta Çocuk Esirgeme Kurumu “başlığı ile kurumun faaliyetleri Hulusi Yetişkin imzasıyla anlatılıyor. Bu sahifede 1940-1945 yılları arasında görev yapan Tokat Valisi İzzettin Çağpar (1893-1952) ve kurumun başkanı eşi Aliye Çağpar'ın da bulunduğu Çocuk Esirgeme Kurumu Umumi Heyeti toplantısını ve kuruma bağışta bulunan parti Başkanı Ahmet Hanbek'i gösteren bir fotoğraf var.
Beşinci sahifeye kurumun idari heyetinde yer alan Başkan Aliye Çağpar, Asbaşkan Maarif Müdürü Fazıl Gönen, üye Ziraat Bankası Muhasebecisi Hulusi Yetişkin, üye Emekli Yarbay Tevfik Oran, üye Avukat Emin Bayav, üye Öğretmen Nazmiye Özgöneç, üye Öğretmen Emin Sözeri'nin fotoğrafları konulmuş. Aynı sahifede bayram günü 3 okulda 180 öğrenciye ziyafet verileceğine dair haber metni mevcut. 6. sahifede Öğretmen Korkut Aras'ın “Çocuk Haftası ve Çocuk “başlıklı yazısı,7. sahifede Muhsin Şahin'in “23 Nisan “başlıklı bir şiiri yer alırken aynı sahifeye kuruma büyük hizmeti geçen yedek üye Düriye Bayav'ın fotoğrafı konulmuş.
Sekizinci sahifede Neriman Bilgiç'e ait “Çocuk Bir Cihandır” yazısı, dokuzuncu ve onuncu sahifede Behiye Ayadenk'in “Kadınlarımız İçin En Zevkli Vazife Çocuk Esirgeme Kurumu İle Alakadar Olmaktır” yazısı ile Eski İcra Memuru A. Güreli'nin” Karneler Verilince “ başlıklı mizah yüklü şiiri var.11. sahifede Bekir Döken'e ait” 23 Nisan 1920-23 Nisan 1940” başlıklı yazısı,12. sahifede Binnaz Abla imzasıyla “Türk Çocuğunun Mümtaz Karakteri “yazısı yer alırken 13.sahifede “Düşünceler” başlığı altında kuruma nasıl faydalı olunacağına dair bazı öneriler sıralanmış.
Derginin 14. sahifesinde “1940 Senesi İki Devrede İftihar Listesine Giren Çalışkanlar” başlığında 3'ü kız 12' si erkek 15 öğrencinin isimleri yazılmış. O yıllarda Tokat'ta lise olmadığına göre Tokat Ortaokulu öğrencileri olmalılar. Bunlar: Ferruh Olgaç, Süreyya Buzluklu, Muammer İspirli, Vehbi Güncü, Yusuf Arslan, Bayram Uğurlu, Şeref Serbes, Nimet Karagöl, Ferihan Yoğurçuoğlu, Muzaffer Alpdoğan, Turan Salur, Sabri Yağmur, Fahri Tolga, Kemal Güncü, Ömer Bilgen.
15.sahifede” Çocuk Esirgeme Kurumumuzun Çocuklarımız Hakkında Derpiş Eylediği Yardımlar “15 madde halinde yer alırken aynı sahifede kuruma bağışta bulunan benim de bazılarını sağlıklarında tanıma imkânı bulduğum 14 hayırseverin; İbrahim Yoğurtçuoğlu, Cevdet Erek, Memet Ardahanlı, Mustafa İspirli, Tüccar Kadir, Ömer Aşır, Halil Bekçi, İbrahim Dağdelen, Nizamettin Tezer, Nuri Peri, Uncu Tahsin ve Ortağı, Ziraat Bankası Müdürü Ahmet Hanbek, PTT Müdürü Kenan'ın isimleri bulunuyor.
Derginin 16. sahifesinde “23 Nisan 1940 Çocuk Haftası Programı “Çocuk Esirgeme Kurumu Başkanı Aliye Çağpar imzasıyla 12 madde halinde yer alıyor. Bu programda ilgimi çeken bazı maddeleri aynen buraya aktarıyorum:
Madde 6: Okullar dairesince tespit edilen sıraya göre resmi geçit yapacaklardır. Merasimi müteakip talebe murahhasları valiyi, komutanı, maarif müdürünü, belediye ve sıhhat müdürünü ziyaret ederek isteklerini bildireceklerdir.
Madde 7: Aynı gün saat 12.00' de İbni Kemal, Gazi Osman Paşa ve Ülkü İlkokullarında kurumun himaye ettiği çocuklara kurum tarafından ziyafet verilecektir.
Madde 8: 24 Nisan Çarşamba günü tam 13.30'da Cumhuriyet İlkokulu bahçesinde jimnastik müsameresi verilecektir.
Madde 9: 24 Nisan Çarşamba günü saat 16.00 'da 27 Nisan Cumartesi günü da saat 15.00'de çocuklara meccanen sinema gösterilecektir.
Madde 12: Törenin tertip ve intizamını Ortaokul Yar Direktörü İsmail Boysan, Vilayet İlk Tedrisat Müfettişi Fikret Özgönenç ve Emniyet müdürlüğünce seçilecek bir komiser idare edecektir.
Derginin 17.sahifesi boş iken 18.sahifede “Yurddaş “başlığı altında Çocuk Esirgeme Kurumuna vatandaşların dikkati çekiliyor. Derginin 19. sahifesi de boş olarak görülüyor. Arka kapakta da herhangi bir yazı ya da fotoğraf yer almıyor.
Kaynaklar: Hayriye Daşkın Melek, Halime Özgür: Tokat Mahalle Yaşantısı ve Gelenekleri Bağlamında Oluşan Hikayeler, Tokat Valiliği, Kültür ve Turizm Müdürlüğü,2022
Tokat 23 Nisan Dergisi, Çocuk Esirgeme Kurumu Neşriyatından Sayı: 1, Milli Kütüphane, Ankara
Burhan Günesen , Bir Asırda Anılarıyla Tokat Simalar, Ofset 2000 Matbaası Tokat
Ferit Acunsal, Gerçeklerin Diliyle Tokat, Tanin Basımevi, İstanbul 1947
Melih Yardımcı Arşivi
Hasan Akar, Cumhuriyet Döneminde Tokat Valileri, Berikan Yayınevi, 2018, Ankara
Hasan Akar, Cumhuriyet Döneminde Tokat Belediye Başkanları (Yayına hazır eser)
Elif Akdemir Arşivi
Dr. Makbule Sarıkaya, Cumhuriyet Türkiye'sinin İlk Çocuk Bayramı, A.Ü Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 34, Erzurum 2007
Mücahit Özçelik,23 Nisan Çocuk Bayramı Ortaya Çıkan ve 1922-1929 Yılları Arasında 23 Nisan Kutlamaları, Erciyes Ün. Edebiyat Fak. Akademik Bakış, cilt: 5 sayı: 9,2011